Tekst źródłowy strony Kolej Plus

== Kolej Plus ==

'''Kolej Plus''' – rządowy program inwestycyjny ogłoszony w 2020 roku, mający na celu poprawę dostępu do pasażerskiego [[transport kolejowy|transportu kolejowego]] w Polsce. Skierowany głównie do średnich miast i powiatów, których mieszkańcy nie mają obecnie dogodnego dostępu do kolei. Realizatorem programu jest [[PKP Polskie Linie Kolejowe]].

== Założenia programu ==

Program zakłada współfinansowanie projektów przez rząd i samorządy. Inwestycje mogą obejmować:
* odbudowę nieczynnych linii kolejowych,
* rewitalizację i modernizację istniejących odcinków,
* budowę nowych połączeń,
* rozwój infrastruktury przystankowej.

Rząd pokrywa do 85% kosztów inwestycji, pozostałe 15% leży po stronie samorządów.

== Cele ==

Główne cele programu to:
* przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu,
* przywrócenie połączeń kolejowych do miast powiatowych,
* zwiększenie udziału kolei w przewozach pasażerskich,
* rozwój zrównoważonego transportu.

Program zakłada również zwiększenie konkurencyjności kolei wobec innych środków transportu w regionach.

== Etapy realizacji ==

=== Etap naboru projektów ===

Samorządy mogły składać wnioski do PKP PLK do grudnia 2020 roku. Do programu zgłoszono 96 projektów, z czego 79 przeszło do dalszego etapu.

=== Etap realizacji projektów ===

W 2021 roku ogłoszono listę projektów zakwalifikowanych do realizacji. Łączna wartość inwestycji przekroczyła 13 miliardów złotych. Planowane zakończenie realizacji większości projektów to rok 2029.

== Przykładowe inwestycje ==

Wśród najważniejszych projektów znajdują się:
* [[Linia kolejowa nr 190]] – przywrócenie połączeń z [[Bielsko-Biała]] do [[Cieszyn]]a,
* [[Linia kolejowa nr 101]] – modernizacja trasy [[Munina]] – [[Hrebenne]],
* odbudowa połączenia [[Śrem]] – [[Czempiń]],
* reaktywacja kolei pasażerskiej do [[Jastrzębie-Zdrój|Jastrzębia-Zdroju]], największego miasta w Polsce bez dostępu do kolei.

== Znaczenie dla transportu publicznego ==

Kolej Plus stanowi istotne narzędzie dla rozwoju regionalnego transportu zbiorowego. Dzięki niemu mieszkańcy mniejszych miejscowości zyskują alternatywę dla samochodów oraz lepszy dostęp do dużych ośrodków miejskich i rynku pracy.

== Krytyka i wyzwania ==

Program, choć ambitny, spotkał się z pewną krytyką:
* wysokie koszty własne po stronie samorządów zniechęciły niektóre jednostki do udziału,
* długi horyzont realizacyjny (często ponad 7 lat),
* konieczność spełnienia wielu wymogów formalnych.

Niektóre projekty zostały odrzucone lub wycofane przez samorządy z powodu braku środków.

== Przyszłość programu ==

Mimo wyzwań, Kolej Plus uznawany jest za krok we właściwym kierunku. Władze centralne zapowiedziały możliwość rozszerzenia programu lub uruchomienia jego kontynuacji po 2029 roku. Planowane jest też powiązanie programu z nową strategią transportową państwa oraz polityką Unii Europejskiej dotyczącą kolei.

== Zobacz też ==
* [[PKP Polskie Linie Kolejowe]]
* [[Transport kolejowy w Polsce]]
* [[Kolej regionalna]]
* [[Linie kolejowe w Polsce]]
* [[Reaktywacje linii kolejowych w Polsce po 1989 roku]]

== Źródła ==
* Dokumentacja programu „Kolej Plus” – [[Ministerstwo Infrastruktury]]
* Materiały informacyjne [[PKP PLK]]
* Serwis branżowy „Rynek Kolejowy”
* Artykuły prasowe i lokalne raporty inwestycyjne (2020–2024)