SU45

SU45 – polska lokomotywa spalinowa z napędem elektrycznym, produkowana w latach 1970–1985 przez H. Cegielski – Poznań. Przeznaczona do prowadzenia pociągów pasażerskich i towarowych na liniach niezelektryfikowanych. Przez dekady była podstawową lokomotywą spalinową w Polsce, wykorzystywaną przez PKP, a później przez PKP Cargo i PKP Intercity.

Historia

SU45 powstała jako rozwinięcie konstrukcji SP45, będącej pierwszą polską lokomotywą spalinową z napędem elektrycznym. Wersja SU45 została wyposażona w ogrzewanie elektryczne wagonów, co pozwoliło na jej szersze zastosowanie w ruchu pasażerskim.

Produkcja SU45 rozpoczęła się w 1970 roku w zakładach H. Cegielski – Poznań, a zakończyła w 1985 roku. Łącznie wyprodukowano 265 egzemplarzy. Lokomotywy te były eksploatowane na terenie całej Polski, szczególnie w regionach o słabo rozwiniętej sieci trakcji elektrycznej.

Oznaczenie

Oznaczenie SU45 pochodzi od:

S – lokomotywa spalinowa
U – uniwersalna (do ruchu pasażerskiego i towarowego)
45 – numer serii

Wcześniejsza wersja SP45 nie posiadała ogrzewania elektrycznego, co ograniczało jej zastosowanie w zimie. SU45 rozwiązała ten problem, stając się bardziej wszechstronną jednostką.

Charakterystyka techniczna

Lokomotywa SU45 posiada następujące parametry:

Układ osi: Co'Co'
Masa: 102 t
Długość: 18,9 m
Szerokość: 3,0 m
Wysokość: 4,3 m
Prędkość maksymalna: 120 km/h
Moc silnika: 1650 kW
Silnik: 12-cylindrowy W2112SSF produkcji HCP
Napęd: elektryczny (generator + silniki trakcyjne)
Hamulce: pneumatyczne, elektropneumatyczne

Lokomotywa wyposażona była w agregat do ogrzewania wagonów, co pozwalało na prowadzenie składów pasażerskich przez cały rok. Kabina maszynisty była ogrzewana, ale nie klimatyzowana.

Eksploatacja

SU45 była wykorzystywana przez:

PKP – w ruchu pasażerskim i towarowym.
PKP Intercity – do prowadzenia pociągów TLK na liniach niezelektryfikowanych.
PKP Cargo – głównie w ruchu towarowym.
Przewoźników prywatnych – po wycofaniu z PKP, część egzemplarzy trafiła do firm takich jak Koleje Dolnośląskie czy Koleje Wielkopolskie.

Lokomotywa była szczególnie popularna w regionach takich jak Pomorze, Lubelszczyzna, Podkarpacie i Wielkopolska.

Modernizacje

W latach 2000–2010 część lokomotyw SU45 przeszła modernizację:

Wymiana silnika na nowszy typ.
Montaż systemów diagnostycznych.
Poprawa ergonomii kabiny.
Zmiana malowania na barwy PKP Intercity lub PKP Cargo.

Mimo modernizacji, SU45 była stopniowo wycofywana z eksploatacji na rzecz nowszych jednostek, takich jak SU160 czy ST48.

Porównanie z innymi lokomotywami

Lokomotywa	Typ napędu	Prędkość maks.	Moc silnika	Lata produkcji
SU45	spalinowy	120 km/h	1650 kW	1970–1985	SP45	spalinowy	120 km/h	1650 kW	1965–1970	SU46	spalinowy	120 km/h	1650 kW	1976–1985	SU160	spalinowy	140 km/h	2200 kW	od 2013	ST44	spalinowy	100 km/h	1470 kW	1965–1980

Znaczenie

SU45 odegrała kluczową rolę w rozwoju transportu kolejowego w Polsce:

Umożliwiła prowadzenie pociągów na liniach bez trakcji elektrycznej.
Zastąpiła parowozy w ruchu pasażerskim.
Była symbolem modernizacji kolei w latach 70. i 80.
Zapewniała niezawodność i uniwersalność w trudnych warunkach eksploatacyjnych.

Do dziś SU45 pozostaje ikoną polskiej kolei, często pojawiając się na zlotach miłośników kolejnictwa i w muzeach techniki.

Krytyka

SU45 była krytykowana za:

Wysoką emisję spalin – brak zgodności z nowoczesnymi normami środowiskowymi.
Hałas – zarówno w kabinie, jak i na zewnątrz.
Brak klimatyzacji – niski komfort pracy maszynisty.
Awaryjność – zwłaszcza w starszych egzemplarzach.

Pomimo tych wad, SU45 była ceniona za prostotę konstrukcji i łatwość naprawy.

Obecny status

Większość lokomotyw SU45 została wycofana z eksploatacji do 2020 roku. Kilka egzemplarzy zachowano jako:

Lokomotywy muzealne – np. w Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce.
Lokomotywy techniczne – do prac manewrowych.
Lokomotywy prywatne – w rękach kolekcjonerów.

SU45 pozostaje ważnym elementem dziedzictwa technicznego polskiej kolei.

Zobacz też

Bibliografia

H. Cegielski – Poznań (1985). Dokumentacja techniczna lokomotywy SU45.
PKP Intercity (2015). Tabor spalinowy – historia i eksploatacja.
Urząd Transportu Kolejowego (2020). Raport o stanie technicznym taboru kolejowego.